1. Giới thiệu
Viêm khớp dạng thấp là bệnh mạn tính, trong đó hệ miễn dịch “tấn công nhầm” chính các khớp. Ở bàn tay và ngón tay, bệnh thường gây đau, sưng, cứng khớp và có thể dẫn tới biến dạng nếu không được kiểm soát tốt.
2. Biểu hiện thường gặp
- Đau và cứng khớp: rõ nhất vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi lâu.
- Sưng, nóng, đỏ: do lớp niêm mạc khớp bị viêm.
- Giảm chức năng: khó mở cửa, đánh răng, cầm nắm đồ vật.
- Biến dạng khớp: khi bệnh kéo dài, có thể làm ngón tay cong, lệch, yếu cơ.
- Đối xứng: thường ảnh hưởng cả hai bàn tay.
Các triệu chứng có thể tăng giảm theo từng đợt, có lúc bùng phát nặng.
3. Chiến lược bảo vệ khớp
Bảo vệ khớp không có nghĩa là ngừng sử dụng khớp, mà là sử dụng một cách thông minh để giảm gánh nặng cho chúng.
- Lắng nghe cơn đau: coi đau là tín hiệu cảnh báo, không gắng sức quá.
- Cân bằng hoạt động và nghỉ ngơi: chia nhỏ công việc, nghỉ ngơi giữa các lần làm.
- Dùng khớp lớn thay cho khớp nhỏ: mang túi trên vai thay vì xách tay.
- Phân tán lực: cầm bằng hai tay, ôm sát người thay vì một tay.
- Giảm nỗ lực: dùng đồ dùng có tay cầm to, dễ mở nắp, hoặc nhờ hỗ trợ.
- Tránh nắm chặt quá lâu: chọn dụng cụ giúp cầm nắm dễ dàng.
4. Bài tập tay – ngón tay
Tập luyện nhẹ nhàng giúp giảm cứng khớp, giữ cơ bắp khỏe. Nên tập hàng ngày, dừng lại nếu đau nhiều. Một số bài tập gợi ý:
- Bắt chéo ngón cái: đưa ngón cái ngang lòng bàn tay về phía gốc ngón út, giữ vài giây rồi thả.
- Gập khớp bàn – ngón: gấp các ngón tay thành hình “móng vuốt”, giữ vài giây rồi duỗi ra.
- Duỗi nắm đấm: nắm chặt tay rồi từ từ duỗi thẳng các ngón.
- Chạm ngón cái vào các ngón khác: lần lượt chạm ngón cái với trỏ, giữa, áp út, út như tạo hình chữ “O”.
5. Dụng cụ hỗ trợ hữu ích
Các thiết bị thích ứng có thể giúp sinh hoạt hằng ngày dễ dàng và ít đau hơn:
- Trong sinh hoạt cá nhân: móc kéo khóa, gậy mặc quần áo, dụng cụ mang vớ, tay nắm cửa dễ xoay.
- Trong bếp: dụng cụ mở lọ, dao muỗng có tay cầm lớn, đồ nấu nhẹ.
- Trong phòng tắm: ghế tắm, bệ ngồi bồn cầu cao, tay vịn.
- Trong nhà: gối hỗ trợ, ghế có tay vịn, dụng cụ đọc sách hoặc giữ điện thoại.
👉 Các chuyên viên phục hồi chức năng hoặc hoạt động trị liệu có thể tư vấn chọn đúng dụng cụ.
6. Khi nào cần đi khám lại
- Đau và sưng khớp kéo dài nhiều tuần không giảm.
- Xuất hiện biến dạng khớp hoặc khó cầm nắm đồ vật.
- Đau nhiều kèm theo sốt nhẹ, mệt mỏi, sụt cân.
- Đợt viêm bùng phát mạnh, không kiểm soát được bằng nghỉ ngơi hoặc thuốc đang dùng.
7. Vai trò các chuyên gia
- Bác sĩ chuyên khoa khớp: chẩn đoán, kê thuốc và theo dõi lâu dài.
- Kỹ thuật viên phục hồi chức năng: hướng dẫn bài tập phù hợp.
- Chuyên viên hoạt động trị liệu: tư vấn bảo vệ khớp và chọn dụng cụ hỗ trợ.
- Người thân: hỗ trợ trong sinh hoạt, động viên tập luyện đều.
✅ Tóm lại: Viêm khớp dạng thấp ở bàn – ngón tay có thể kiểm soát tốt nếu biết cách bảo vệ khớp, tập luyện phù hợp và dùng dụng cụ hỗ trợ. Khám định kỳ và nhận tư vấn từ chuyên gia là chìa khóa để duy trì chức năng tay, tránh biến dạng và giảm đau lâu dài.