Y HỌC PHỤC HỒI - Phục Hồi Chức Năng Cho Trẻ Bị Xơ Hoá Ức Đòn Chũm

XEM THÊM: VẸO CỔ BẨM SINH

I. ĐẠI CƯƠNG

Xơ hoá cơ ức đòn chũm là tình trạng cơ ức đòn chũm bị xơ hoá một phần do tư thế bào thai hoặc tai biến khi sinh dẫn đến hạn chế tầm vận động của cột sống cổ.

Dấu hiệu sớm (Ngay sau sinh 3 tháng tuổi):
- Khối u ở cơ ức đòn chũm với các tính chất: phát hiện ngay sau sinh, cảm giác to nhanh trong tháng đầu, mật độ từ hơi chắc đến rất chắc; di động nhẹ theo cơ ức đòn chũm; không nóng, đỏ, đau.
- Hạn chế tầm vận động cổ: thường phát hiện muộn hơn, sau khi trẻ xuất hiện khối u này khoảng 2-3 tháng, đầu trẻ nghiêng sang bên có khối xơ, hạn chế nghiêng sang bên lành và xoay hai bên
Dấu hiệu muộn:
- Sau 3 tháng tuổi, nếu không được điều trị hoặc điều trị không đúng kĩ thuật:
- Có khối u như trên nhưng mật độ chắc hơn nhiều.
- Vẹo cổ, đầu trẻ nghiêng sang bên có khối u, hạn chế vận động cột sống cổ (hạn chế nghiêng đầu sang bên lành và quay đầu sang hai bên).
- Vẹo cột sống cổ, các đốt sống cổ bị biến dạng.
- Lác mắt
- Teo nửa mặt bên có khối xơ

Chọc dò khối u:
- Giai đoạn đầu:có hồng cầu(ít gặp) giai đoạn sau: tế bào xơ
- Không có bạch cầu đa nhân hoặc tế bào ác tính.
Siêu âm:
- Giai đoạn đầu: là dịch (xuất huyết), ít gặp.
- Giai đoạn sau: là tổ chức xơ.
Chụp Xquang cột sống cổ ngực: Có thể có hình ảnh vẹo cột sống ở trẻ được phát hiện muộn, bị co rút cơ ức đòn chũm có chỉ định phẫu thuật.

Dựa vào lâm sàng, kết quả siêu âm và chọc dò tế bào.

Viêm hạch: Sốt, sưng, nóng, đỏ đau. Hạch không nằm trên cơ ức đòn chũm. Chọc hạch có bạch cầu đa nhân.
Khối u vùng cổ: Chọc dò khối u thấy trên tiêu bản có tế bào lành hoặc ác tính.
Viêm cơ ức đòn chũm: Trẻ có sốt; khối viêm có xưng, nóng, đỏ, đau; chọc dò có tế bào bạch cầu hoặc mủ.
U máu: Chọc dò có hồng cầu
Vẹo cổ do còi xương: Không có khối u trên cơ ức đòn chũm. Có các dấu hiệu còi xương rõ

Can thiệp sớm ngay sau sinh hoặc ngay sau khi phát hiện thấy khối xơ. Hướng dẫn cho mẹ bệnh nhân tập tại nhà trong 3 tháng đầu
Khám thường quy sau 1,2,3 tháng cho đến khi khỏi
Điều trị tại khoa Phục hồi chức năng sau 3 tháng tuổi nếu kết quả kém

Mục tiêu

Nằm nghiêng sang bên không có khối xơ để bộc lộ bên có khối xơ (trên đùi kỹ thuật viên, hoặc trên gối), đầu bệnh nhân thấp hơn vai.
Đầu, vai, hông thẳng hàng theo một trục ngang.

Một tay KTV cố định khớp vai và hông từ phía sau (phía lưng).
Tay kia (phía trước, bên đầu trẻ) dùng 1 hoặc 2 ngón tay xoa day trên khối xơ theo chiều kim đồng hồ.
Thời gian: Mỗi lần 5-10 phút, mỗi ngày 6 đến 8 lần.

Một tay KTV cố định khớp vai, hông (từ phía sau), kéo nhẹ khớp vai về phía hông.
Tay kia (phía trước mặt) ngón cái tỳ vào góc hàm, các ngón khác đặt vào phần xương chũm, phần dưới bàn tay tỳ nhẹ vào đầu trẻ và kéo xuống từ từ, nhẹ nhàng.
Giữ khoảng 30 giây sau đó thả lỏng ra và làm lại như trên.
Thời gian: Mỗi lần từ 5-10 phút, mỗi ngày 6 đến 8 lần.

* Chú ý: Có thể xen kẽ bài tập 1 và 2.

Đặt nằm nghiêng hai bên bằng cách dùng gối dài kê ở phía sau lưng (qua vai, hông) để đảm bảo trẻ nằm nghiêng hoàn toàn (tránh nằm ngửa, nghiêng đầu).
Khi nằm nghiêng sang bên không có khối xơ thì không kê gối dưới đầu.
Khi nằm nghiêng sang bên có khối xơ thì kê gối tam giác dưới đầu.
Thay đổi tư thế nằm nghiêng sang từng bên (sau mỗi bữa ăn hoặc 2 giờ một lần).

Dùng dòng điện thấp tần một chiều không đổi (dòng Galvanic có tần số 100-1000Hz). Cường độ: 0,1-0,5 mA/1cm2 điện cực
Chỉ định: Trẻ > 3 tháng, đã thực hiện các bài tập vận động không có kết quả. Mục đích: Làm mềm khối xơ, tăng kiểm soát đầu cổ.
Thời gian: Ngày một lần, mỗi lần 15-30 phút. Một đợt điều trị 15-20 lần.
Kỹ thuật đặt điện cực:
- Galvanic dẫn KI vào khối xơ:
  - Cực tác dụng (cực âm) KI đặt ở khối xơ.
  - Cực đệm (cực dương ) đặt giữa C4 đến C7
- Galvanic dẫn CaCl2 cổ (nếu có triệu chứng còi xương kèm theo)
  - Cực tác dụng: (cực dương) CaCl2 đặt giữa C4 đến C7.
  - Cực đệm (cực âm) đặt tại L4 L5.
Thời gian: 15-20 phút/lần