1. Đại cương – Định nghĩa
Gân Achilles là gân lớn nhất cơ thể, nối cơ bắp chân với xương gót. Khi bị đứt, việc đi lại gần như không thể thực hiện bình thường. Phẫu thuật khâu nối gân nhằm khôi phục lại cấu trúc và chức năng gân, giúp người bệnh trở lại hoạt động.
2. Nguyên nhân đứt gân Achilles
- Thường gặp khi chơi thể thao có động tác bật nhảy, đổi hướng đột ngột (bóng rổ, bóng đá, tennis).
- Có thể xảy ra khi vấp ngã, trượt chân hoặc bước hụt.
- Một số yếu tố nguy cơ: tuổi trung niên, ít vận động, dùng corticoid hoặc kháng sinh nhóm quinolone dài ngày.
3. Triệu chứng
- Cảm giác “bị đá mạnh” hoặc “bị đánh” vào gót dù không có ai chạm vào.
- Nghe/ cảm nhận tiếng “rắc”.
- Đau gót, sưng nhanh.
- Mất khả năng kiễng chân hoặc bước đi bình thường.
4. Chẩn đoán
- Khám lâm sàng: nghiệm pháp Thompson (bóp bắp chân không thấy bàn chân gập xuống).
- Siêu âm hoặc MRI xác định vị trí và mức độ đứt.
5. Hướng dẫn ban đầu sau phẫu thuật
- Không chịu trọng lượng lên chân mổ trong thời gian bác sĩ chỉ định.
- Dùng nạng hoặc khung tập đi.
- Giữ khô vết mổ, thay băng đúng hẹn.
- Chườm lạnh 15–20 phút/lần, nhiều lần trong ngày để giảm đau và sưng.
6. Chương trình phục hồi chức năng
Giai đoạn 1 – Bảo vệ gân mới khâu (0–2 tuần)
- Chân được bất động bằng nẹp hoặc giày chỉnh hình, cổ chân ở tư thế gập nhẹ xuống (plantar flexion).
- Không đặt trọng lượng lên chân.
- Tập vận động nhẹ các khớp không liên quan (háng, gối) để tránh cứng khớp.
Giai đoạn 2 – Tập vận động thụ động (2–6 tuần)
- Bắt đầu cử động nhẹ nhàng cổ chân theo hướng gập xuống và thẳng ra, tránh gập lên quá mức.
- Tiếp tục không hoặc chỉ chịu một phần trọng lượng (tùy bác sĩ).
Giai đoạn 3 – Tăng dần chịu lực và vận động chủ động (6–8 tuần)
- Dần dần chịu toàn bộ trọng lượng khi đi, vẫn mang giày chỉnh hình.
- Tập gập cổ chân chủ động, tập co cơ bắp chân nhẹ.
Giai đoạn 4 – Tăng sức mạnh và thăng bằng (8–12 tuần)
- Tập nâng gót, kiễng chân, bài tập thăng bằng một chân.
- Dùng dây đàn hồi để tập sức mạnh cơ bắp chân.
Giai đoạn 5 – Trở lại hoạt động thể thao (sau 6 tháng)
- Chạy bộ nhẹ, nhảy dây, tăng dần cường độ.
- Chỉ trở lại thể thao đối kháng khi có sự đồng ý của bác sĩ.
7. Khi nào cần đi khám ngay 🚩
- Đau tăng dần hoặc sưng đỏ, nóng vùng gót.
- Chảy dịch/mủ từ vết mổ.
- Không thể cử động cổ chân như trước.