Mục tiêu của các bài tập phục hồi chức năng sau khi sửa chữa gân gấp là:
- đảm bảo quá trình lành vết thương
- đảm bảo cho gân trượt tốt và riêng biệt nhau (với các gân khác)
- tạo thuận cho tăng cường sức mạnh của vị trí khâu nối
- phòng kết dính, co rút, đứt gân.
- đảm bảo kết quả chức năng tốt nhất cho bệnh nhân
Chương trình tập trong 6 tuần đầu
Các protocol vận động sớm cho khâu nối gân gấp sau phẫu thuật có thể là vận động thụ động sớm hoặc vận động chủ động sớm. Có thể áp dụng kết hợp cả hai. Các chương trình này về cơ bản là giống nhau cho tất cả các vùng.
- Vận động thụ động sớm có thể được thực hiện bằng tay, bởi kỹ thuật viên hoặc bệnh nhân, hoặc qua dụng cụ kéo gấp động. Điều này thường có thể bắt đầu trong vòng 24 giờ sau khi phẫu thuật.
- Các quy trình vận động chủ động sớm áp dụng co chủ động cơ gấp được phẫu thuật trong một tầm xác định. Bài tập này có thể bắt đầu vài ngày sau phẫu thuật, tuỳ theo kỹ thuật phẫu thuật (khâu vững chắc hay không) và sự đồng ý của phẫu thuật viên.
- Bệnh nhân nên thực hiện các bài tập này lặp lại 10 lần, năm lần một ngày.
- Có thể chọn lựa 3 kiểu tập sau:
- Các bài tập “đặt và giữ”/ “place and hold”,
- Còn được gọi là vận động cung ngắn (short arc motion).
- Trong bài tập này, bệnh nhân đặt ngón tay bị tổn thương ở tư thế gấp vừa phải với cổ tay duỗi 30 đến 40 độ, khớp MCP gấp 80 độ với sự giám sát của kỹ thuật viên.
- Hướng dẫn bệnh nhân chủ động giữ tư thế này trong 10 giây.
- Đưa ngón tay trở về tư thế duỗi và lặp lại động tác.
- 3 tuần sau phẫu thuật, có thể bắt đầu các bài tập gấp chủ động không cần giám sát.
- Gấp Chủ động
- Thay vì các bài tập giữ và cố định, một số kỹ thuật viên áp dụng chương trình tích cực hơn và yêu cầu bệnh nhân thực hiện động tác gấp chủ động đến nửa nắm tay (half a fist) , sau đó duỗi chủ động trở về nẹp.
- Nếu gân cơ còn quá yếu (tuỳ theo kỹ thuật mổ, và đặc biệt là trong tuần đầu) thì tốt nhất là không nên bắt đầu với các bài tập gập chủ động trong giai đoạn này.
- Gấp thụ động và duỗi chủ động
- Bệnh nhân có thể thực hiện động tác gấp ngón tay một cách thụ động và sau đó chủ động duỗi các ngón tay vào mặt sau của nẹp.
- Một biện pháp để phòng ngừa dính ở khớp liên đốt gần là đặt một cây thước phía sau của nẹp để bệnh nhân duỗi chủ động.
- Các bài tập “đặt và giữ”/ “place and hold”,
XEM THÊM: CÁC BÀI TẬP PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO VÙNG CỔ BÀN TAY
Chương trình tập sau 6 tuần
- Sau 6 tuần, bệnh nhân được tháo nẹp và bắt đầu sử dụng bàn tay trong chức năng nhẹ.
- Tập luyện tăng dần để đạt tầm vận động thụ động và chủ động đầy đủ
- Bắt đầu các bài tập trượt gân (tendon gliding exercises) chủ động
- Làm mạnh cơ thường bắt đầu khoảng 8 tuần sau phẫu thuật, chẳng hạn như các bài tập với đất nặn, bọt xốp trong nước nóng. Có thể tăng tiến với trọng lượng ở cổ tay và dây đàn hồi nếu phù hợp để làm mạnh chi trên
- Các phương thức vật lý như siêu âm, bồn xoáy…có thể được sử dụng để thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương và cải thiện tầm vận động trong các giai đoạn sau.
- Bệnh nhân có thể xuất viện với một chương trình tự tập tại nhà (kéo dãn, xử lý sẹo, làm mạnh cơ) một khi có thể sử dụng bàn tay trong các hoạt động chức năng với một ít hạn chế và đau trong tầm kiểm soát.
XEM THÊM: TỔN THƯƠNG GÂN GẤP BÀN TAY: CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ