🧠 Tóm tắt
Khớp gối là một trong những khớp phức tạp và quan trọng nhất cơ thể, cho phép đi đứng, ngồi xổm, chạy nhảy. Cấu trúc xương, khớp, sụn chêm và dây chằng phối hợp chặt chẽ để đảm bảo vận động linh hoạt mà vẫn vững chắc.
🔎 1. Các khớp trong vùng gối
Khớp gối không chỉ là một khớp đơn, mà là một phức hợp ba khớp:
- Khớp chày đùi: giữa xương đùi và xương chày, cho phép gập – duỗi và một chút xoay.
- Khớp bánh chè đùi: giữa xương bánh chè và rãnh xương đùi, giúp cơ tứ đầu đùi hoạt động hiệu quả hơn.
- Khớp chày mác trên: nhỏ, nằm ngoài bên gối, giúp hấp thụ lực xoắn và phân tán lực từ bàn chân.
🦴 2. Xương và mặt khớp
- Xương đùi (phía trên) có hai lồi cầu không đối xứng.
- Xương chày (phía dưới) có mặt khớp tương ứng với xương đùi.
- Xương bánh chè (patella) là xương vừng nằm trong gân cơ tứ đầu đùi, có vai trò như một “ròng rọc” giúp tăng lực cơ.
🧩 3. Sụn chêm – Bộ giảm xóc tự nhiên
- Sụn chêm trong (hình chữ C): nằm ở khoang trong, chịu tải nhiều hơn, dễ bị rách.
- Sụn chêm ngoài (gần tròn): linh hoạt hơn, ít bị tổn thương.
👉 Vai trò:
- Phân tán lực, giảm chấn động.
- Tăng độ vững khớp gối.
- Hạn chế va chạm giữa xương đùi và xương chày.
Khi mất sụn chêm, diện tiếp xúc giảm 2/3, tăng nguy cơ tổn thương sụn khớp!
🔗 4. Hệ thống dây chằng
Khớp gối có 4 dây chằng chính giúp giữ khớp vững:
| Dây chằng | Vai trò |
|---|---|
| Dây chằng bên trong (MCL) | Ngăn vẹo ngoài (valgus), hỗ trợ xoay |
| Dây chằng bên ngoài (LCL) | Ngăn vẹo trong (varus) |
| Dây chằng chéo trước (ACL) | Ngăn xương chày trượt ra trước |
| Dây chằng chéo sau (PCL) | Ngăn xương chày trượt ra sau |
Cả hai dây chằng chéo còn giúp ổn định chuyển động xoay của khớp.
🧠 5. Bao khớp và túi hoạt dịch
- Bao khớp gối được củng cố bởi nhiều dây chằng và cơ.
- Xung quanh khớp có nhiều túi hoạt dịch (bursa) giúp giảm ma sát khi vận động, ví dụ:
- Túi dưới bánh chè
- Túi chân ngỗng
- Túi khoeo…
🌀 6. Cách khớp gối vận động
- Gập – Duỗi gối: Là vận động chính.
- Xoay trong – xoay ngoài: Chỉ có khi gối đang gập.
- Cơ chế xoay khóa: Trong 20 độ cuối khi duỗi thẳng gối, khớp sẽ “khóa” lại để đứng vững mà không cần nhiều lực cơ.
🏁 7. Kết luận
Khớp gối là một cấu trúc tinh vi nhưng cũng dễ tổn thương. Hiểu rõ giải phẫu giúp bạn:
- Hiểu các chấn thương gối thường gặp (ACL, sụn chêm…)
- Biết cách phục hồi chức năng đúng sau mổ hoặc chấn thương
- Chủ động phòng tránh quá tải, sai tư thế