1. Tổng quan
Gân cơ chóp xoay là một nhóm gân cơ quan trọng giúp vai cử động linh hoạt và giữ khớp vai ổn định. Khi các gân này bị tổn thương, viêm hoặc rách, bạn có thể gặp phải đau vai, yếu cơ, khó nâng tay – đó chính là hội chứng gân cơ chóp xoay.
2. Nguyên nhân thường gặp
- Thoái hóa theo tuổi: Là nguyên nhân phổ biến nhất. Gân yếu dần, dễ viêm hoặc rách nhẹ.
- Vận động lặp lại: Các công việc phải giơ tay thường xuyên (vẽ bảng, chơi thể thao, làm nông…) dễ gây chấn thương lặp lại.
- Chấn thương: Té ngã, đỡ vật nặng bất ngờ có thể làm rách gân chóp xoay.
- Tư thế xấu lâu ngày: Làm tăng áp lực lên gân và khớp vai.
3. Triệu chứng bạn cần chú ý
- Đau âm ỉ vùng vai, nhất là khi giơ tay hoặc với tay ra sau lưng.
- Yếu tay, đặc biệt khi cố nâng vật gì đó.
- Khó khăn khi mặc áo, gội đầu, cài dây áo ngực.
- Có thể nghe tiếng lạo xạo trong khớp vai khi cử động.
4. Gân nào bị tổn thương?
Trong nhóm chóp xoay, gân cơ trên gai (supraspinatus) bị tổn thương nhiều nhất, do nằm giữa xương cánh tay và mỏm cùng vai, rất dễ bị kẹt và chèn ép. Các gân khác (dưới gai, dưới vai, dưới vai nhỏ) cũng có thể bị viêm hoặc rách tùy trường hợp.
5. Biến chứng nếu không điều trị
- Đau mạn tính, mất ngủ vì đau về đêm.
- Hạn chế vận động, có thể dẫn đến viêm dính bao khớp.
- Mất sức cơ, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày.
6. Chẩn đoán như thế nào?
- Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra sức cơ vai, tư thế đau, các nghiệm pháp đặc trưng.
- Siêu âm: Phát hiện viêm, dày, rách gân.
- MRI (Cộng hưởng từ): Đánh giá chính xác mức độ rách gân và các tổn thương đi kèm.
- X-quang: Loại trừ các bệnh lý xương khớp khác.
7. Điều trị không phẫu thuật
Hầu hết các trường hợp nhẹ đến trung bình không cần mổ, mà đáp ứng tốt với các phương pháp:
🧊 Giai đoạn đầu – Giảm đau
- Nghỉ ngơi, tránh các động tác giơ tay quá đầu.
- Chườm lạnh 15–20 phút, 2–3 lần/ngày.
- Thuốc giảm đau kháng viêm theo chỉ định.
🧘♂️ Giai đoạn tiếp theo – Phục hồi chức năng
- Tập tăng tầm vận động vai.
- Tăng dần sức cơ vùng vai – lưng – bả vai.
- Điều chỉnh tư thế: ngồi, đứng, làm việc đúng.
❗️Lưu ý: Tập sai cách có thể làm tình trạng nặng thêm. Cần tập dưới sự hướng dẫn của chuyên viên phục hồi chức năng.
8. Khi nào cần phẫu thuật?
Mổ được chỉ định khi:
- Gân bị rách hoàn toàn và mất chức năng.
- Đã điều trị bảo tồn 3–6 tháng nhưng không cải thiện.
- Người trẻ, vận động nhiều cần phục hồi nhanh.
Phẫu thuật có thể là nội soi khâu lại gân hoặc xử lý các tổn thương kèm theo.
9. Tập luyện sau mổ
Sau mổ gân chóp xoay, phục hồi chức năng rất quan trọng:
- Giai đoạn 1 (0–4 tuần): Mang nẹp cố định, tập cử động khuỷu tay và bàn tay.
- Giai đoạn 2 (4–8 tuần): Tập nhẹ để phục hồi tầm vận động.
- Giai đoạn 3 (8–12 tuần): Tập sức cơ và chức năng.
- Sau 3 tháng: Tập theo mức độ hoạt động mong muốn.
👉 Nếu không tập đúng, có thể gây dính khớp hoặc tái rách gân.
📌 Khi nào cần đi khám?
- Đau vai kéo dài > 2 tuần, không giảm dù nghỉ ngơi và chườm lạnh.
- Đau tăng về đêm, ảnh hưởng giấc ngủ.
- Không thể giơ tay ngang hoặc chải đầu.
- Có tiền sử chấn thương vai, hoặc từng mổ vai.