1. Tổng quan
Khớp vai là khớp rất linh hoạt – cho phép bạn giơ tay, quay tay, với ra sau lưng. Tuy nhiên, chính vì quá linh hoạt nên khớp vai cũng rất dễ bị tổn thương. Một trong những tổn thương phổ biến là rách sụn viền (gọi là “labrum” trong tiếng Anh).
Sụn viền là vành sụn mềm bao quanh ổ chảo (ổ khớp vai), giúp khớp vai chắc chắn hơn, giữ cho chỏm xương cánh tay nằm đúng vị trí.
2. Nguyên nhân
Rách sụn viền có thể do:
- Chấn thương: té chống tay, tai nạn thể thao, va đập mạnh vùng vai.
- Lặp đi lặp lại: nâng tay quá mức (như chơi bóng chuyền, bơi, ném bóng…).
- Thoái hóa theo tuổi: ở người trung niên – cao tuổi.
3. Triệu chứng
Người bị rách sụn viền khớp vai có thể có các triệu chứng sau:
- Đau âm ỉ vùng vai, đau tăng khi giơ tay cao hoặc xoay tay.
- Cảm giác “lạo xạo”, “kêu lách cách” trong khớp vai.
- Cảm giác “lỏng khớp” – dễ trật vai hoặc không chắc khi cử động.
- Yếu cơ quanh vai, hạn chế vận động.
❗ Tuy nhiên, một số trường hợp rách nhỏ có thể không gây triệu chứng rõ ràng.
4. Chẩn đoán
Bác sĩ sẽ:
- Thăm khám lâm sàng: kiểm tra biên độ cử động, dấu hiệu đau, yếu cơ.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) – đặc biệt khi tiêm thuốc cản quang – giúp thấy rõ sụn viền bị rách.
- Có thể kết hợp với siêu âm, X-quang để loại trừ các tổn thương khác.
5. Hướng dẫn ban đầu
- Nghỉ ngơi và tránh các động tác gây đau (giơ tay cao, xoay vai mạnh).
- Chườm lạnh trong giai đoạn đau cấp (15–20 phút/lần, vài lần/ngày).
- Nếu đau kéo dài, hạn chế vận động → cần đi khám để được can thiệp kịp thời.
6. Can thiệp không phẫu thuật
Phần lớn các trường hợp rách sụn viền nhẹ có thể cải thiện mà không cần mổ:
- Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm theo chỉ định bác sĩ.
- Vật lý trị liệu phục hồi chức năng:
- Tăng độ linh hoạt và kiểm soát khớp vai.
- Tập cơ vai (đặc biệt là cơ chóp xoay và ổn định xương bả).
- Điều chỉnh tư thế vai – lưng đúng cách.
- Hạn chế tải nặng khi chưa phục hồi.
7. Phẫu thuật
Phẫu thuật được cân nhắc khi:
- Đã điều trị bảo tồn nhưng vẫn đau, yếu, không vận động được như trước.
- Rách lớn, không thể lành tự nhiên.
- Có kèm trật khớp vai hoặc mất vững rõ rệt.
Phẫu thuật thường được thực hiện bằng nội soi khớp vai, bác sĩ sẽ khâu lại sụn viền hoặc cố định lại các phần bị rách.
8. Phục hồi sau phẫu thuật
Phục hồi chức năng rất quan trọng:
- Tuần 1–3: bất động khớp vai (đeo nẹp), tập nhẹ cổ tay, khuỷu.
- Tuần 4–6: tập vận động thụ động khớp vai (dùng tay bên lành hỗ trợ).
- Tuần 6–12: tập chủ động, tăng dần biên độ và sức cơ.
- Tháng 3 trở đi: trở lại hoạt động bình thường – thể thao, mang vác…
📌 Quá trình tập cần được hướng dẫn bởi chuyên viên phục hồi chức năng.
9. Khi nào cần đi khám (Red flags)
- Đau vai tăng rõ sau chấn thương
- Vai lỏng lẻo, yếu đi nhiều
- Không giơ tay được sau vài tuần nghỉ ngơi
- Có dấu hiệu sưng, nóng, sốt (nghi ngờ nhiễm trùng sau mổ)
10. Tóm tắt
| Mức độ rách sụn viền | Điều trị ban đầu | Có thể cần mổ? |
|---|---|---|
| Nhẹ | Vật lý trị liệu | Không |
| Trung bình | Vật lý trị liệu + theo dõi | Có thể |
| Nặng hoặc mất vững | Phẫu thuật nội soi | Có |
📺 Video gợi ý: Bài tập khớp vai sau mổ nội soi
🧠 Ghi nhớ: Sụn viền rất quan trọng để giữ vai chắc khỏe. Dù có mổ hay không, tập luyện phục hồi đúng cách vẫn là chìa khóa để bạn quay lại cuộc sống năng động, không đau, không lo trật vai nữa!